Vai trò của các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) trong nền kinh tế Việt Nam là không thể phủ nhận. Chúng đóng góp khoảng 45% vào Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và tạo việc làm cho tới 60% lực lượng lao động. Tuy nhiên, thực trạng đáng lo ngại là các DNNVV chỉ có thể tiếp cận dưới 9% tài chính bền vững. Đồng thời, tín dụng xanh trên toàn thị trường chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ, cho thấy sự hạn chế trong việc DNNVV tiếp cận các nguồn tài chính bền vững.

Nhận diện được thách thức này, để tháo gỡ vấn đề tiếp cận tài chính bền vững cho DNNVV, một khung chính sách toàn diện đã được đề xuất, bao gồm 4 trụ cột chính. Thứ nhất, hoàn thiện khung pháp lý để tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho sự phát triển của DNNVV. Thứ hai, cải cách tài chính nhằm đa dạng hóa các sản phẩm và dịch vụ tài chính dành cho DNNVV. Thứ ba, nâng cao năng lực của DNNVV để chúng có thể đáp ứng các tiêu chuẩn về môi trường, xã hội và quản trị (ESG), cũng như tận dụng được các nguồn tài chính bền vững. Cuối cùng, phát triển hạ tầng thị trường để tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao dịch và tiếp cận các nguồn tài chính.

Thực trạng tiếp cận tín dụng của DNNVV tại Việt Nam đang gặp phải những thách thức đáng kể. Tỷ lệ DNNVV tiếp cận tín dụng ngân hàng đã giảm từ 32% vào năm 2019 xuống chỉ còn 28% vào năm 2023. Điều này cho thấy sự suy giảm trong khả năng tiếp cận nguồn tài chính truyền thống của DNNVV. Bên cạnh đó, tín dụng xanh, một thành phần quan trọng của tài chính bền vững, chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ tín dụng tại Việt Nam. Con số này thấp hơn đáng kể so với các quốc gia khác trong khu vực, cho thấy sự hạn chế trong việc áp dụng và tiếp cận tín dụng xanh của các DNNVV tại Việt Nam.

Có ba rào cản chính được xác định là hạn chế sự tham gia của DNNVV vào tài chính bền vững. Đầu tiên, nhiều DNNVV thiếu kiến thức và hiểu biết về môi trường, xã hội và quản trị (ESG), những yếu tố quan trọng trong tài chính bền vững. Thứ hai, sự không nhất quán trong thực thi chính sách giữa các địa phương đã gây ra khó khăn cho DNNVV trong việc hiểu và tuân thủ các quy định. Cuối cùng, tình trạng khan hiếm các sản phẩm tài chính phù hợp với nhu cầu của DNNVV cũng là một rào cản lớn.

Để giải quyết những thách thức này, một số giải pháp đã được đề xuất dựa trên kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn tại Việt Nam. Việc hoàn thiện khung pháp lý sẽ giúp tạo ra một môi trường pháp lý thông thoáng và thuận lợi cho DNNVV. Cải cách khu vực tài chính sẽ mở ra nhiều cơ hội cho DNNVV tiếp cận các nguồn tài chính mới. Nâng cao năng lực của DNNVV, đặc biệt là về ESG, sẽ giúp chúng đáp ứng các tiêu chuẩn của tài chính bền vững. Cuối cùng, phát triển hạ tầng thị trường sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho DNNVV trong việc tiếp cận và giao dịch các sản phẩm tài chính bền vững.

Việc triển khai đồng bộ các giải pháp trên không chỉ giúp tăng cường huy động tài chính bền vững cho DNNVV mà còn góp phần tăng tỷ lệ tiếp cận tín dụng xanh. Quan trọng hơn, những giải pháp này không chỉ đóng vai trò là chính sách tài chính mà còn là nền tảng chiến lược để Việt Nam thực hiện chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng toàn diện và trung hòa carbon, từ đó đạt được mục tiêu phát triển bền vững.