Việt Nam tìm đường phát triển ‘nền kinh tế tầm thấp’

Trong bối cảnh Việt Nam đang tích cực theo đuổi mục tiêu Net Zero vào năm 2050, câu hỏi về cách đạt được tăng trưởng kinh tế nhanh mà vẫn đảm bảo sự bền vững đang được đặt ra. Làm thế nào để Việt Nam có thể tạo ra một con đường phát triển riêng, thông minh và bao trùm, mà không đơn giản sao chép mô hình của phương Tây? Tại một buổi đối thoại gần đây giữa Thủ tướng Chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp tại Hà Nội vào ngày 31/5, một đề xuất mang tên ‘Nền kinh tế tầm thấp’ – Low Altitude Economy – đã được đưa ra. Đề xuất này không chỉ thể hiện kỳ vọng của doanh nghiệp mà còn là chỉ báo cho một ‘thiết kế tương lai’ cho mô hình tăng trưởng quốc gia.

Khái niệm ‘tầm thấp’ trong ‘nền kinh tế tầm thấp’ đề cập đến phạm vi không phận dưới 1.000 m. Về cơ bản, ‘nền kinh tế tầm thấp’ liên quan đến việc sử dụng máy bay không người lái (UAV) để thực hiện các hoạt động kinh tế trên không. Các hoạt động này bao gồm phát triển nông nghiệp, vận chuyển người và hàng hóa, du lịch hàng không, điều trị y tế khẩn cấp, giao đồ ăn, và nhiều hoạt động khác. Nhiều nước trên thế giới đang xem ‘nền kinh tế tầm thấp’ như một động lực mới để phát triển kinh tế.

Ông Nguyễn Thái Việt Huy, một trong những người đề xuất ý tưởng này, cho biết rằng ‘bay thấp’ không chỉ là một cơ hội phát triển vượt trội trong ‘nền kinh tế tầm thấp’, mà còn đại diện cho một triết lý phát triển mới. Thay vì tập trung vào các dự án đòi hỏi hạ tầng và nguồn lực đầu tư rất lớn như đô thị bay hay không gian vũ trụ, Việt Nam có thể tạo ra một con đường phát triển riêng – thực dụng, hiệu quả, và bền vững – bằng cách tận dụng và làm chủ vùng không gian gần mặt đất.

Theo ông Trần Thiên Phương, có 3 lĩnh vực trọng điểm cần được ưu tiên thí điểm có kiểm soát để thúc đẩy nền kinh tế tầm thấp tại Việt Nam. Thứ nhất là vận tải và dịch vụ hàng không tầm thấp. Thứ hai là nông nghiệp thông minh và giám sát môi trường, nơi công nghệ UAV có thể được sử dụng để tăng cường hiệu quả và giảm thiểu tác động môi trường. Thứ ba là công nghiệp UAV và hệ sinh thái công nghệ liên quan, bao gồm cả việc phát triển các thiết bị và giải pháp công nghệ hỗ trợ cho UAV.

Để thúc đẩy nền kinh tế tầm thấp, ông Phương đề xuất hàng loạt chính sách đặc thù. Một trong số đó là việc ban hành khung pháp lý thử nghiệm có kiểm soát cho UAV dân sự tại một số địa phương trọng điểm. Điều này sẽ giúp tạo ra môi trường pháp lý thuận lợi cho việc thử nghiệm và áp dụng công nghệ UAV. Ông cũng kiến nghị miễn thuế nhập khẩu linh kiện, phụ kiện UAV để khuyến khích sự phát triển của ngành công nghiệp này. Ngoài ra, ông cũng đề xuất Chính phủ ưu tiên ban hành quy định ghi nhãn hàng ‘Made in Vietnam’ và ‘Make in Vietnam’ cho UAV và thiết bị AIoT trong sớm nhất có thể, nhằm thúc đẩy sản xuất trong nước và tăng cường giá trị gia tăng.

Cuối cùng, vấn đề không phận bay đang là rào cản lớn nhất đối với sự phát triển của nền kinh tế tầm thấp tại Việt Nam. Sự kiểm soát chặt chẽ không phận của Bộ Quốc phòng Việt Nam là một trong những thách thức cần được giải quyết. Kinh nghiệm của các quốc gia khác cho thấy rằng việc chuyển đổi quản lý một phần không phận từ quân sự sang dân sự là một bước quan trọng trong việc phát triển nền kinh tế tầm thấp. Bằng cách vượt qua các rào cản này và áp dụng các giải pháp sáng tạo, Việt Nam có thể mở ra những cơ hội mới cho tăng trưởng kinh tế bền vững và bao trùm.