Cuộc đua phát triển ngành xe điện trên toàn cầu đã trở thành một trong những “canh bạc” đắt đỏ nhất của thế kỷ. Trong gần hai thập kỷ qua, các chính phủ đã đầu tư hàng trăm tỷ USD vào ngành công nghiệp này, thông qua các biện pháp như giảm thuế, trợ giá mua xe và xây dựng trạm sạc cũng như nhà máy pin. Trung Quốc và Liên minh châu Âu (EU) là hai “tay chơi” lớn trong cuộc đua này, với những chiến lược hỗ trợ khác nhau.

Trung Quốc đã mất gần hai thập kỷ và tiêu tốn hơn 200 tỷ USD để phát triển ngành xe điện trong nước. Quốc gia này không chỉ là “tay chơi” chi đậm nhất mà còn đang viết lại luật chơi của nền kinh tế xe điện toàn cầu. Từ năm 2009 đến 2023, Bắc Kinh đã chi tổng cộng 230,8 tỷ USD, tương đương 1,3% GDP năm 2023, để phát triển ngành công nghiệp xe điện. Phần lớn khoản chi này không chỉ là trợ cấp trực tiếp mà còn đến từ hàng loạt chính sách tài khóa và hành chính, bao gồm trợ giá người mua, ưu đãi thuế cho doanh nghiệp, đầu tư hạ tầng sạc và đặc quyền xe điện tại đô thị.
Vào tháng 6/2023, Bắc Kinh đã công bố gói miễn giảm thuế trị giá 520 tỷ nhân dân tệ (72,3 tỷ USD) trong vòng 4 năm cho các loại xe năng lượng mới (NEV), bao gồm cả xe điện và hybrid sạc ngoài (PHEV). Đây là gói ưu đãi lớn nhất trong lịch sử ngành ôtô Trung Quốc. Với khoản hỗ trợ này, Trung Quốc kỳ vọng sẽ tiếp tục thúc đẩy sự phát triển của ngành xe điện trong nước.

Trong khi đó, EU đã chọn một mô hình linh hoạt hơn, cho phép từng quốc gia thành viên chủ động thiết kế chính sách phù hợp với điều kiện và ưu tiên nội tại. Tính đến năm 2023, cả 27 nước thành viên EU đều đã áp dụng ít nhất một hình thức hỗ trợ tiêu dùng xe điện. Đức đã dẫn đầu với chương trình hỗ trợ lên tới 9.000 euro/xe, miễn thuế lưu hành trong 10 năm và đầu tư hàng tỷ euro cho mạng lưới trạm sạc. Pháp cũng đã triển khai chương trình hỗ trợ người tiêu dùng với mức trợ cấp từ 4.000-7.000 euro tùy theo thu nhập và giá trị xe.

Dù mỗi quốc gia triển khai theo cách riêng, EU vẫn thể hiện quyết tâm chung trong chuyển đổi giao thông. Sau đại dịch Covid-19, EU đã phân bổ khoảng 140 tỷ euro, tương đương 20% ngân sách phục hồi NextGenerationEU, cho các sáng kiến thuộc Thỏa thuận Xanh châu Âu (European Green Deal), trong đó xe điện là một trụ cột. Một phần lớn nguồn lực này được rót qua các chương trình trung tâm như Horizon Europe, Quỹ Đổi mới (Innovation Fund) và Quỹ Phát triển Khu vực (ERDF), ưu tiên cho công nghệ pin – mắt xích chiến lược trong chuỗi EV.
Có thể thấy, cuộc đua phát triển ngành xe điện trên toàn cầu đang trở nên ngày càng gay gắt. Trung Quốc và EU là hai “tay chơi” lớn, với những chiến lược hỗ trợ khác nhau. Trong khi Trung Quốc tập trung vào hỗ trợ trực tiếp và đồng bộ, thì EU lại cho phép các nước thành viên linh hoạt ban hành các ưu đãi riêng. Dù vậy, mục tiêu chung của cả hai là thúc đẩy sự phát triển của ngành xe điện và chuyển đổi giao thông trên toàn cầu.

Cuộc chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện không chỉ là một bước tiến trong công nghệ, mà còn là một cuộc cách mạng trong cách chúng ta di chuyển và sử dụng năng lượng. Với sự hỗ trợ từ chính phủ và sự phát triển của công nghệ, ngành xe điện đang trở thành một phần quan trọng của tương lai giao thông.